به گزارش خبرنگار آمورش و پرورش خبرگزاری فارس، حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در برنامه پرسشگر با موضوع «میزان کاربردی و مفید بودن خروجی‌های آموزش و پرورش» با بیان اینکه طبیب باید تشخیص صحیح و راهکار عملی ارائه دهد ولی تکرار این راهکارها توسط طبیب خودش به تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند و مخاطبان باید به دنبال عمل به نسخه وی باشند، اظهار کرد: مقام معظم رهبری تأکید کرده‌اند که «در نظام آموزش و پرورش نیازمند تحول هستیم» و این نکته را ۱۳ سال قبل و در سال ۸۶ هم مطرح کرده بودند و عنوان سند تحول هم به دنبال تعبیر مقام معظم رهبری بر این سند نامگذاری شد.

وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب مطرح کرده بودند که «در آموزش و پرورش روش‌های متحجرانه‌ای داریم که همچنان باقی مانده است»، گفت: باید به مبانی تحول بپردازیم؛ تحول یک امر عینی نیست و باید در قبال آن کاری انجام شود که مقدماتش از قبل فراهم باشد؛ تا فهم درست و مشترکی وجود نداشته باشد، تحول در عمل محقق نمی شود. مخاطب فرمایشات رهبر معظم انقلاب، کل دستگاه کشور است و در اینجا سه ضلع اساسی شورای عالی انقلاب فرهنگی، قوه مقننه و قوه مجریه باید در تعامل باشند.

*  یکی از موانع تحول محتوایی آموزش و پرورش، کنکور است

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم تصریح کرد: هیچ گاه مسأله تحول آموزش و پرورش جزو مسائل اول و کلان قوه مقننه نبوده است؛ وزارت آموزش و پرورش هم جزئی از دولت است و نمی‌توان کل بار را بر روی دوش این وزارتخانه گذاشت.

وی با بیان اینکه یکی از موانع تحول محتوایی آموزش و پرورش، کنکور است، افزود: مجلس زمانی به دنبال حذف آن بود که تا کنون هم محقق نشده است ؛ کنکور یک مانع جدی است. خوشبختانه وزرای آموزش و پرورش دائما این بحث را مطرح کرده‌اند که ما ارزشیابی واقعی‌مان برای آموزش و پرورش در کنکور منحصر می‌شود و خانواده‌ها، مدیران مدارس و حتی مدیران لایه‌های میانی، دغدغه رسیدن دانش‌آموزان به کنکور را دارند.

رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: آزمون ورودی سمپاد هم همینطور است؛ بارها در این باره بحث شده است اما به یک جمع‌بندی نهایی نمی‌رسد که مبنای یک تحول شود؛ راه حل اساسی رفع مانع کنکور، در درون خود آموزش و پرورش است.

* ضمن خدمت معلمان به عنوان یک مسأله فرعی و کلیشه‌ای نگریسته می‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم به دست اندرکارانی که باید عمقی و کاربردی بودن مبانی تحول را ایجاد و دنبال کنند، اشاره کرد و گفت: گاهی بیان می‌شود که فقط کتاب‌های درسی باید تغییر کنند؛ این موضوع را نفی نمی کنم ولی در حال حاضر کتاب‌هایی که تغییر کرده‌اند در اجرا چندان موفق نبوده اند زیرا مهارت، دانش و انگیزه معلمان برای این کار به حد کافی نبوده است.

وی اضافه کرد: نتوانسته‌ایم در ستاد آموزش و پرورش یک فرایند مستمر، مؤثر و واقعی برای رشد توانمندی معلمان ایجاد کنیم و چندین سال است که ضمن خدمت معلمان به عنوان یک مسأله فرعی و کلیشه‌ای نگریسته می‌شود و مغفول باقی مانده است.

* راهبری تحول فراتر از وزیر است

رئیس سابق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به نقشه راه کلان برای تحول اشاره کرد و گفت: این نقشه راه را هم کمتر می‌بینیم؛ اگر تصور کنیم که در عرصه تعلیم و تربیت وزیر آموزش و پرورش راهبر تحول است، چندان تصور درست و واقع بینانه‌ای نیست؛ وزیر بودن در کنار سایر جایگاه ها، یک جایگاه سیاسی متناسب با اقتضائات است.

وی در پاسخ به این پرسش که «پس قرار است چه کسی تحول را راهبری کند؟»، افزود: قرار بوده است شورای عالی انقلاب فرهنگی رصد و مراقب و راهنمایی کند؛ این کار چقدر انجام شده است؟ قطعا نیازمند تحول در آموزش و پرورش هستیم اما تا وقتی موانع شناسایی نشود و مقدمات لازم برای تحول احصا نشود همچنان این نسخه عمل ناکرده باقی خواهد ماند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم با بیان اینکه نمی‌توانیم از وزیر آموزش و پرورش انتظار داشته باشیم که تحول را به تنهایی راهبری کند، تصریح کرد: راهبری تحول فراتر از وزیر است.

* جلسات شورای عالی آموزش و پرورش با حضور رئیس‌جمهور تشکیل نمی‌شود

معاون سابق وزارت آموزش و پرورش درباره موانع تحول در آموزش و پرورش گفت: موضوع عمیق‌تر از تشکیل کارگروه برای اجرای سند تحول است؛ ما شورای عالی آموزش و پرورش را داریم که ریاست آن بر عهده رئیس جمهور است، اما جلسات با حضور وی تشکیل نمی‌شود. این اهتمام کلان ملی کم است.

وی افزود: در مجلس هم خلأ وجود دارد و اغلب مجلسی‌ها دغدغه‌های منطقه‌ای دارند؛ کمیسیون آموزش دغدغه دارد اما همه مجلس خیر؛ گاهی هم طرح‌های خامی ارائه شده مانند پیشنهاد حذف آموزش زبان انگلیسی یا تنوع مدارس که پخته و عمیق و برآمده از کل مجلس نبوده است. کل دولت باید خودشان را مسؤول رشد تعلیم و تربیت بدانند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم با بیان اینکه مسأله و مانع اصلی عدم تحول، فلسفی و اندیشه‌ای است، تصریح کرد: کسانی هستند که اعتقادی به این موضوع ندارند و صریحا نقد می‌کنند؛ در لایه‌های مختلفی از سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری، افرادی قرار می‌گیرند که به ریشه‌های تحول باور ندارند و نمی‌توانند این نگاه را دنبال کنند. اینطور نیست که همه آنها که شعار می‌دهند مبانی نظری تحول را خوب فهم کرده باشند و بخواهند اجرا شود.

وی با اشاره به اینکه چهار سال طرح ۲۰۳۰ به اجرا در آمد که با مبانی استقلال فرهنگی ما سازگار نبود اگرچه برخی بندهای آن خوب بود اما کلیت سند نمی توانست تحول ما را تبیین کند، گفت: آیا روی سند تحول بنیادین هم چنین سرمایه‌گذاری صورت گرفت؟ ما در واقع با برخی موانع برخاسته از اندیشه‌های متفاوت از سند تحول روبه‌روییم و برخی نه تنها کمکی نمی‌کنند بلکه مانع‌تراشی هم می‌کنند.

* مافیای کنکور آشکارا مانع نمی‌شوند و با چند واسطه این کار را انجام می‌دهند

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم با بیان اینکه مافیای کنکور هم بحث بسیار مهمی است و آنها آشکارا مانع نمی‌شوند و با چند واسطه این کار را انجام می‌دهند، اظهار کرد: لایه‌های مختلف و مسائل زیرپوستی وجود دارد چون فشار از بیرون وزارتخانه است که یک واقعیت است؛ اگر سه ضلع یاد شده در کنار هم قرار بگیرند و بتوانیم یک وحدت گفتمانی در باب تحول شکل دهیم می‌تواند کمک کننده باشد.

وی به ارائه راه‌حل‌های عملیاتی پرداخت و گفت: مجری و ناظر بر اجرای سند، شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ مرجع بررسی ایده تشکیل کارگروهی برای نظارت بر اجرای سند تحول که دکتر زاهدی مطرح کرد نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به مقاومت در برابر تحولات و تغییرات کتب درسی اشاره کرد و افزود: حجم عظیمی از نیروی انسانی، اندیشه‌ها و انگیزه‌ها باید با تحول همراه شوند که نیازمند فهم صحیح است؛ این اندیشه درست مطرح نشده و گاهی هم به شکل انحرافی و نادرست بیان شده و شکل کلیشه ای و تحمیلی به خود گرفته است.

وی ادامه داد: ۶ زیرنظام آموزشی سند تحول باید کاملا در هم تنیده اجرا شود. اینکه کدام برنامه‌ها در اولویت است و چگونه باید اجرا شود هنوز جای کار دارد؛ سال گذشته در سازمان پژوهش بازطراحی برنامه درسی و تربیتی دوره‌های تحصیلی در دستور کار قرار گرفت که در حال انجام است؛ این کار باید در قالب یک پروسه علمی وماندگار ادامه یابد. رسانه ملی هم باید روی این مسأله سرمایه‌گذاری، ایجاد مطالبه، پیگیری و گفتمان‌سازی کند؛ البته فراموش نکنیم که در این مدت کارهای خوبی هم انجام شده است.